مدل قابلیت بلوغ یکپارچه (cmmi) چیست؟

زمان مطالعه: 7 دقیقه

در دنیای امروز «مدل‌های بلوغ سازمانی» به عنوان وسیله‌ای برای تشخیص بهترین شیوه‌های انجام کار شناخته شده‌اند. به کمک این مدل‌ها می‌توانید روش‌های انجام کار و کیفیت خروجی‌ها را با هم مقایسه کنید.

یکی از این مدل‌ها، مدل قابلیت بلوغ (CMM) است که مدلی بنیادین جهت سنجش میزان بلوغ سازمان‌ها، به ویژه سازمان‌های مبتنی بر فرآیند دانش، مانند سازمان‌های تولید کننده نرم افزار، به شمار می‌رود. اکثر مدل‌های بلوغ، ساختار ابتدایی خود را از این مدل گرفته‌اند. مدل بلوغ قابلت در 5 سطح سازماندهی می‌شود. به وسیله این مدل می‌توانید اقدامات مورد نیاز برای تسریع فرآیند بلوغ نرم افزار را اولویت بندی کنید. در هر سطح از بلوغ، حوزه‌های فرآیند کلیدی متفاوتی شناسایی شده‌اند. این حوزه‌ها مواردی را که برای دسترسی به سطح بلوغ مورد نظر الزامی هستند، مشخص می‌کند. حوزه‌های کلیدی فرآیند، یک گروه از فعالیت‌های مرتبط به هم را نشان می‌دهد که وقتی با هم انجام می‌شوند، مجموعه‌ای از اهداف مهم در جهت بهبود موثر در آن حوزه را تامین می‌کنند. بنابراین، در این راستا مدل‌های بلوغی ارائه شدند که مباحث بلوغ فرآیندها و رویه‌ها را به صورت تخصصی مورد بررسی قرار دادند. دو مدل معروفی که از مدل قابلیت بلوغ (CMM) گرفته شده‌اند عبارتند از: مدل CMMI و مدل P-CMM.

در این مطلب قصد داریم راجع به مدل بلوغ توانایی سازمان یا cmmi صحبت کنیم. اما پیش از آن لازم است بدانیم«بلوغ سازمانی» چیست.

مدل بلوغ سازمانی چیست؟

بلوغ سازمانی، معیاری است که توانمندی سازمان را به وسیله کارکنان، فرآیندها، داده‌ها، اطلاعات و فناوری‌های موجود بیان می‌کند. ابتدا مقیاس‌ها و چارچوب‌های استاندارد ترسیم می‌شوند، سپس تمام ساز و کار سازمان به صورت یک زبان مشترک بیان می‌شود. در مرحله بعد برای بهبود و گسترش این روند، فرآیندی تعریف می‌شود. به این ترتیب سازمان شما می‌تواند به طور مستمر ضعف‌ها و کاستی‌های خود را برطرف کرده و «توسعه» را به مفهومی بنیادین در زیربنای خود تبدیل کند. بنابراین، بلوغ فرایندی سازمان، در واقع درک ما از روند پیشروی سازمان است.

مدل قابلیت بلوغ سازمان یا Cmmi چیست؟

یکپارچه سازی مدل بلوغ قابلیت cmmi ، مخخف عبارت Capability Maturity Model Integration نوعی مدل فرآیندی برای تعریف و ترویج رفتارهای سازمانی است که منجر به بهبود کارایی می‌شود. مدل cmmi مهم‌ترین ویژگی‌های مورد نیاز برای تهیه و ارائه محصولات خوب و با کیفیت را در قالب یک مدل مختصر و کارآمد ارائه می‌کند.

این نکته را هم بدانید که مدل cmmi یک فرآیند نیست اما از تعدادی «بخش‌های فرآیندی» تشکیل شده است. از آنجا که سازمان‌ها می‌توانند با بیش از 300 معیار دقیق و مشخص در توانایی و بلوغ، سطح بندی شوند، CMMI یک استاندارد نیست، بلکه تنها به معنی سطح بندی است.

مدل cmmi با یک فرایند ارزیابی آغاز می‌شود که این فرایند شامل 3 بخش است:

• ساخت و توسعه فرآیندها و محصولات
• پیاده سازی محصولات و خدمات
• مدیریت محصولات و خدمات

سیستم cmmi سعی می‌کند عملکرد سازمان‌ها را با ارائه آنچه که برای ارائه محصولات و خدمات بهتر لازم است، بهبود ببخشد. خوب است بدانید، cmmi علاوه بر اینکه یک مدل فرایندی است، یک مدل رفتاری نیز محسوب می‌شود، چرا که می‌تواند برای افزایش بهره‌وری رفتاری در کل سازمان ساختار مناسبی ایجاد کند.

کسب و کارها نیز می‌توانند از این مدل برای تدوین معیارهای ارزیابی قابل اندازه گیری استفاده کنند.

این مدل برای پاسخ دادن به سوالات زیر به شما کمک می‌کند:

• چطور متوجه شویم در چه زمینه‌ای توانمند هستیم؟
• آیا شرایط سازمان ما به سمت بهبود پیش می‌رود یا نه؟
• آیا فرآیندهای در حال استفاده کارایی لازم را دارند؟

پیشینه مدل قابلیت بلوغ سازمان یا cmmi چیست؟

نسخه مدل بلوغ توانایی سازمان یا CMMI براساس مدل بلوغ قابلیت (CMM) ساخته شد و از سال 1987 تا 1997 توسعه یافت. نسخه 1.1 در سال 2002، نسخه 1.2 در سال 2006 و نسخه 1.3 این مدل در سال 2010 منتشر شد. خوب است بدانید که در سال 2018 با ایجاد تغییرات مهم و اساسی در نسخه 2.2 این مدل، استفاده از آن برای انواع مشاغل موثرتر و کارآمدتر شد.

با ارئه هر نسخه جدید، ارائه دهندگان سعی می‌کنند درک و کاربرد آن را برای کسب و کارها ساده‌تر کنند. همچنین هر مدل جدیدتر به شکلی طراحی می‌شود تا پیاده سازی و استفاده از آن برای کسب و کارها راحت‌تر و به صرفه‌تر باشد. می‌توانیم بگوییم مدل cmmi به کسب و کارها کمک می‌کند تا علاوه بر کمیت، بر روی کیفیت نیز تمرکز کنند. این کار با تدوین معیارهای ارزیابی تامین کنندگان و همچنین با تشخیص و از بین بردن مشکلات فرایندی صورت می‌گیرد. در نهایت میزان خطرات کاهش یافته و رفتار سازمانی بهبود پیدا می‌کند.

نسخه‌های اولیه این مدل بر روی مهندسی نرم افزار متمرکز بود. اما در نسخه‌های جدیدتر CMMI، کلان‌تر و مفهومی‌تر شده است. نسخه‌های به روزتر و جدیدتر به شما این امکان را می‌دهد تا از آن در تمامی حوزه‌های سخت افزار، نرم افزار و صنایع مختلف استفاده کنید.

مدل قابلیت بلوغ یا cmmi فرآیندها را چگونه نمایش می‌دهد؟

تا اینجا دانستیم مدل بلوغ فرآیندی چیست. اما فرآیندها توسط این مدل به 2 شکل نمایش داده می‌شوند:

نمایش مرحله‌ای:

مدل نمایش مرحله‌ای از یک مجموعه‌ از پیش تعریف شده از مناطق فرآیندی برای مسیر بهبود فرآیندها استفاده می‌کند. این سیستم، دنباله‌ای از پیشرفت‌ها را ارئه می‌دهد، به این صورت که هر مرحله در دنباله به عنوان پایه‌ای برای مرحله بعد عمل می‌کند.

از آنجا که یک مسیر بهبود یافته با سطح بلوغ تعریف می‌شود و سطح بلوغ، فرآیندهای سازمان را توصیف و ارزیابی می‌کند، بنابراین، نمایش مرحله‌ای CMMI، امکان مقایسه بین سازمان‌های مختلف را برای سطح بلوغ چندگانه فراهم می‌کند.

نمایش پیوسته:

مدل نمایش مداوم، امکان انتخاب مناطق فرآیندی خاصی را فراهم می‌کند. این مدل از سطوحی استفاده می‌کند که بهبود یک منطقه فرآیندی را اندازه گیری می‌کند. ارائه پیوسته CMMI امکان مقایسه بین سازمان‌های مختلف را بر اساس فرآیندها فراهم کرده و به آن‌ها امکان می‌دهد که فرآیندهایی که نیاز به بهبود بیشتری دارند را انتخاب کنند. در این روش شما می‌توانید علاوه بر ارزیابی و بررسی اهداف مورد نظر، میزان ریسک در سازمان را به حداقل برسانید و روند بهبود فرآیندهای مختلف را انتخاب کنید.

مدل cmmi برای بهبود فرآیندها از چه روشی استفاده می‌کند؟

مدل قابلیت بلوغ یکپارچه یا cmmi، برای بهبود فرآیندها از روش SCAMPI استفاده می‌کند. در واقع این روش، راهکار رسمی ارزیابی مورد استفاده در مدل CMMI است. در این روش، 3 سطح ارزیابی وجود دارد که در ادامه به معرفی و بررسی این سطوح می‌پردازیم.

روش SCAMPI A:

این روش در مواردی کاربرد دارد که چندین فرآیند به صورت همزمان پیاده سازی شده‌اند. روش SCAMPI A از دقیق‌ترین و سختگیرانه‌ترین روش‌های ارزیابی به شمار می‌رود و تنها روشی است که منجر به دریافت سطح بندی رسمی می‌شود.

روش SCAMPI B:

این روش به کسب و کارها کمک می‌کند وضعیت خود را نسبت به سطح بلوغ، بهتر و دقیق‌تر درک کرده و بتوانند برای افزایش سطح بلوغ، هدف گذاری‌های لازم را انجام دهند. روش B بیشتر به عنوان روش ارزیابی آزمایشی شناخته می‌شود و نسبت به روش قبل از رسمیت کمتری برخوردار است.

روش SCAMPI C:

روش سوم برای ارزیابی سریع‌تر فرآیندها و رفتارهای سازمانی و همچنین بررسی ارتباط آن‌ها با سایر روش‌های CMMI کاربرد دارد. هر چند که این روش نسبت به روش‌هایی که قبلا گفتیم ریسک بیشتری دارد، اما هزینه کمتری دارد و سریع‌تر به نتیجه می‌رسد. خوب است بدانید که روش C بیشتر برای Gap Analysis و جمع آوری داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مدل قابلیت بلوغ سازمان شامل چند سطح است؟

حتما متوجه شده‌اید که هدف سازمان‌هایی که مدل cmmi را انتخاب می‌کنند، افزایش سطح بلوغ سازمانی است.

مدل cmmi ، بلوغ سازمان‌ها را در 5 سطح تعریف می‌کند. توجه داشته باشید که رسیدن به سطح پنجم به معنی کنار گذاشتن این مدل نیست، بلکه در این مرحله سازمان‌ها باید بر روی بهبود منظم و مستمر متمرکز شوند.

5 سطح بلوغ سازمان‌ها عبارت است از:

1. Initial (سطح آغازین): در سطح اول چون فرآیندها غیر قابل پیش بینی و به صورت واکنشی هستند، معمولا فعالیت‌ها کندتر و با صرف هزینه بیشتر انجام می‌شود. در این سطح به دلیل آشفتگی و غیر قابل پیش بینی بودن فضای سازمان، ناکارآمدی‌ها و خطرات نیز افزایش پیدا می‌کند.
2. Managed (سطح سازماندهی شده): در این سطح، اقدامات اولیه در زمینه مدیریت پروژه انجام می‌شود. هر چند که در سطح دوم پروژه‌ها برنامه‌ریزی، اجرا، ارزیابی و کنترل می‌شوند اما هنوز هم مشکلات زیادی وجود دارد.
3. Defined (سطح تعریف شده): در سطح سوم مجموعه‌ای از استانداردهای سازمانی برای راهنمایی در اجرای پروژه‌ها و برنامه‌ها در نظر گرفته می‌شود. در این مرحله، سازمان‌ها به جای رفتار واکنشی به سمت پیش بینی و برنامه ریزی حرکت می‌کنند. همچنین کسب و کارها می‌توانند نواقص و کاستی‌های خود، روش از بین بردن آنها و اهداف بهبود فرآیندها را شناسایی و بررسی کنند.
4. Quantitatively managed (به طور کمی سازمان دهی شده): در این مرحله کنترل و ارزیابی بیشتر است و سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از داده‌های کمی، فرآیندهای مورد نیاز ذینفعان را پیش بینی کنند.
5. Optimizing (در حال بهبود): اکنون سازمان در وضعیت بهبود منظم و استفاده از فرصت‌ها قرار گرفته است و فرآیندهای آن در این سطح، انعطاف پذیری و پایداری زیادی دارند. در این حالت سازمان پایدارتر و پیش بینی پذیرتر است که این شرایط فرصت کافی را برای چابکی و خلاقیت فراهم می‌کند.

هر چند که این 5 سطح را می‌توانید در تمامی کسب و کارها پیاده کنید، اما به خاطر داشته باشید که بهترین شیوه در یک کسب و کار با سایر کسب و کارها متفاوت است.

اهداف مدل قابلیت بلوغ (cmmi) چیست؟

اهداف این مدل عبارتند از:

• برآورده ساختن نیازها و انتظارات مشتریان
• خلق ارزش برای مشتریان، سهامداران و سرمایه گذاران
• بهبود کیفیت محصولات و خدمات
• افزایش رشد بازار

 

 

مزایای استفاده از مدل قابلیت بلوغ (cmmi) چیست؟

استفاده از این مدل به شما کمک می‌کند تا:

• اهداف کسب و کار و همچنین معیارهای اندازه گیری آن را شناسایی کرده و به اهداف مورد نظر دست پیدا کنید.
• محصولات بهتر و با کیفیت‌تری تولید کرده و ارائه دهید.
• میزان رضایتمندی مشتریان خود را افزایش دهید.
• از کارکرد بهینه همه کارکنان مطمئن باشید.

و در انتها…

گفتیم مدل قابلیت بلوغ یکپارچه  (cmmi) برای سنجش بلوغ سازمانی و افزایش قابلیت‌های حوزه فرآیندی به سازمان‌ها کمک می‌کند. «یکپارچه» به این معنی است که این سیستم به زیر سیستم‌های کوچکتر تقسیم می‌شود و به این ترتیب، سریع‌تر و راحت‌تر با روش‌ها و استانداردهای سازمان انطباق پیدا می‌کند.

همچنین این مدل اولویت‌های بهبود را شناسایی کرده و برای اجرای آن‌ها راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد.