رویکرد چابک منظم (DA) چیست و چه کاربردی دارد؟

زمان مطالعه: 9 دقیقه

امروزه مدیران برای اینکه بتوانند اعتبار بیشتری به کسب و کار خود ببخشند و همزمان با پیشرفت سازمان، چابکی سازمان را نیز پیش ببرند، باید فرآیندها را متناسب با سازمان، چابک سازی کنند. برای این منظور لازم است یکپارچه سازی فعالیت‌های مختلف مانند مدیریت مالی، مدیریت پروژه، ایجاد زیرساخت‌های مناسب IT، معماری چابک سازمانی، مدیریت چابک تامین کنندگان و… را از طریق پیاده سازی متد DA یا روش چابک منظم اجرا کنند.

امروز می‌خواهیم به بررسی DA یا رویکرد چابک منظم بپردازیم و بگوییم این روش در چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما پیش از آن بیایید کمی راجع به رویکرد Agile صحبت کنیم.

حتما به خاطر دارید که در مطالب گذشته گفتیم روش Agile یا چابک، تکنیکی است که با استفاده از رویکردهای تکرار شونده، در فواصل زمانی مشخص، اجزای قابل تحویل پروژه را تولید می‌کند. در واقع، Agile، یک رویکرد تکراری برای مدیریت پروژه است که بر روی تقسیم پروژه‌های بزرگ به تسک‌های قابل اجرا و قابل کنترل تمرکز دارد.

رویکرد چابک منظم چیست؟

رویکرد چابک منظم شده یا مهندسی شده (Disciplined Agile) را می‌توانید به عنوان یک ابزار تصمیم گیری فرآیند در نظر بگیرید که به بهینه سازی فرآیندها با توجه به نیازهای خاص هر پروژه، کمک می‌کند. در واقع، این چارچوب، ضمن در اولویت قرار دادن افراد، برای کمک به تیم‌ها جهت بهینه سازی فرآیندهای خود (با توجه به نیازهای منحصر به فرد هر پروژه)، راهنمایی‌هایی ارائه می‌دهد.

DA، یک رویکرد ترکیبی طراحی شده است که به کسب و کارها امکان می‌دهد تا در مورد گزینه یا گزینه‌های ترکیبی مناسب خود از میان روش‌های مختلف مانند PMBOK، DevOps، Safe، Scrum و… بهترین ترکیب را برای سازمانشان انتخاب و طراحی کنند.

می‌توانیم بگوییم رویکرد چابک منظم، یک جعبه است با تعداد زیادی ابزار. DA از بین تصمیماتی که پیش روی شماست، مسیر درست را به شما نشان می‌دهد و در مورد گزینه‌هایی که در جهت چابکی باید در نظر بگیرید و همچنین ارتباط این گزینه‌ها، شما را به خوبی راهنمایی می‌کند.

برای انسجام در اجرای رویکرد چابک منظم یا مهندسی شده، جعبه ابزار DA طراحی شده تا بتوانید با انتخاب اجزای مناسب در این جعبه ابزار، متد چابک منظم را به درستی پیاده سازی کنید.

جعبه ابزار DA شامل چه مواردی است؟

جعبه ابزار رویکرد چابک منظم یا DA Toolkit، چهار بخش کلیدی و مهم دارد که عبارتند از:

بخش اول:

طرز فکر DA (DA Mindset): اصول، قراردادها و دستورالعمل‌های اجرایی در این بخش قرار می‌گیرند.

• مفاهیم و عملکردهای اساسی (Fundamental Concepts/Practices): موضوعات چابک – ناب و روش‌های از پیش برنامه ریزی شده در این بخش قرار می‌گیرند.
• افراد (People): شامل نقش‌ها و تیم‌ها است.
• روش کار (Way of Working): روش کار یا Wow، شیوه کاری چابک مختص سازمان شما را نشان می‌دهد.

بخش دوم:

دواپس مهندسی شده یا DA DevOps که شامل موارد زیر است:

تحویل چابک منظم (Disciplined Agile Delivery) یا DAD

• امنیت
• مدیریت داده
• مدیریت انتشار
• پشتیبانی
• عملیات فناوری اطلاعات

بخش سوم:

جریان ارزش (Value Stream)

این بخش علاوه برموارد بخش قبل، موارد زیر را نیز در بر می‌گیرد:

• تحقیق و توسعه
• عملیات کسب و کار
• استراتژی
• فناوری اطلاعات (IT)
• حاکمیت
• بازاریابی
• بهبود مستمر
• مدیریت پورتفولیو
• مدیریت محصول
• مدیریت طرح

بخش چهارم:

سازمان‌های چابک منظم (Disciplined Agile Enterprise) یا DAE

این بخش شامل موارد زیر است:

• معماری سازمان
• مدیریت افراد
• فناوری اطلاعات
• مدیریت دارایی‌ها
• دگرگونی (Transformation)
• سرمایه گذاری (Finance)
• مدیریت تامین کنندگان

رویکرد چابک منظم برای چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

روش DA در موارد زیر کاربرد دارد:

ایجاد روش‌های موثر فعالیت‌ها

رویکرد چابک منظم به شما کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن وضعیت فعلی خود تشخیص دهید چه چیزی برای شما مناسب‌تر است. سپس می‌توانید برای موفقیت بیشتر فرآیند توسعه نرم افزار، راهکارهای جدید و موثری معرفی کنید.

افزایش موفقیت در کسب و کار

رویکرد چابک منظم به سازمان شما کمک می‌کند تا رقابتی‌تر شود و رضایت مشتریان را افزایش دهند.

بهینه سازی گردش کار

رویکرد چابک منظم با تشویق تصمیم گیری در سطح سازمان، به شما کمک می‌کند تا جریان کلی کاری را که در آن مشارکت دارید، بهینه سازی کنید.

نقاط قوت و ضعف رویکرد چابک منظم (DA) چیست؟

• نقاط قوت DA عبارت است از:

ماهیت ترکیبی چارچوب DA ، بهترین عناصر را از چندین روش تایید شده، ارائه می‌دهد.

رویکرد چابک منظم به تیم‌ها امکان می‌دهد تا ضمن پیروی از روش چابک، آن را با نیازهای منحصر به فرد خود تنظیم کنند.

• نقاط ضعف DA عبارت است از:

رویکرد چابک منظم برای سازمان‌هایی که به تازگی شروع به استفاده از روش Agile کرده‌اند، چندان مناسب نیست. چرا که راهنمایی‌های کافی در مورد نحوه استفاده از آن ارائه نمی‌دهد. بنابراین، کسب و کارهایی که قصد پیاده سازی رویکرد چابک منظم (DA) را دارند، به کمک مشاوران مجرب نیاز خواهند داشت.

کدام سازمان‌ها می‌توانند از رویکرد چابک منظم استفاده کنند؟

برای یک تیم چابک حرفه‌ای و با تجربه، این مدل می‌تواند انعطاف پذیری مورد نیاز را به خوبی فراهم کند. اما برای تیم‌هایی که به تازگی در حال انتقال به رویکرد چابک هستند، ممکن این روش منحنی یادگیری را بسیار شیب دار و پر هزینه کند.

***

معمولا بسیاری از کسب و کارها فرآیند چابک سازی خود را با اسکرام آغاز می‌کنند، چرا که این چارچوب، استراتژی مناسبی برای شروع تغییر معرفی کرده است. اما با اجرای مداوم روش اسکرام و نیاز به چابک سازی کل فرآیندهای سازمان، لازم است فرآیندهای مختلف را با هم ترکیب کنید.

در مدت اخیر فرآیندهای زیادی برای چابک سازی فرآیندها معرفی شده‌اند از جمله: Lean،Scrum ، Safe ،DevOps ، PMBOK و… یکی از این فرآیندها Disciplined Agile Delivery یا تحویل چابک منظم است. در ادامه ضمن معرفی این فرآیند به شما خواهیم گفت چگونه می‌توانید از آن استفاده کنید.

DAD چیست؟

DAD فرم کوتاه شده عبارت Disciplined Agile Delivery و به معنی یک چارچوب تحویل نرم افزار Agile، به صورت مقیاس پذیر است که برای توسعه و ارائه نرم افزار، از رویکردهای یادگیری محور استفاده می‌کند. DAD، بخشی از جعبه ابزار DA به حساب می‌آید.

تحویل چابک منظم یا DAD، از مجموعه روش‌ها و چارچوب‌های دیگری که توسط تیم‌های توسعه نرم افزار Agile انجام می‌شود مانند توسعه نرم افزار اسکرام و نرم افزار ناب سرچشمه می‌گیرد و آنها را تحت یک چارچوب متحد می‌کند.

این کار با هدف از بین بردن شکاف‌های فرآیندی بین آنها و در نهایت ایجاد یک رویکرد چابک که کار فناوری اطلاعات را در مقیاس سازمانی ساده ‌کند، انجام می‌شود.

سایت Wikipedia مفهوم DAD را به صورت زیر تعریف می‌کند:

تحویل چابک منظم (Disciplined agile delivery) یا DAD، بخش توسعه نرم افزار از جعبه ابزار چابک منظم است. DAD، تیم‌ها را قادر می‌سازد تا در مورد ارائه راه‌حل‌های افزایشی و تکراری تصمیمات فرآیندی ساده‌تری بگیرند.

تحویل چابک منظم، بر روی بسیاری از روش‌های مورد حمایت پشتیبانان توسعه نرم افزار چابک، مانند اسکرام، مدل سازی چابک، توسعه نرم افزار ناب و… استوار است.

اصول اصلی روش DAD چیست؟

موارد زیر به عنوان اصول اصلی این روش در نظر گرفته می‌شوند:

مشتریان خود را خوشحال کنید

رضایت مشتریان نقش بسیار مهمی در موفقیت شما دارد. بهتر است از همان مراحل ابتدایی توسعه مشتریان را در نظر بگیرید و به دنبال بررسی بازخوردهای آنان باشید.

عالی باشید

سعی کنید با انگیزه باشید و خودتان را در فعالیت‌ها کاملا درگیر کنید. این موضوع، باعث افزایش اعتماد در بین اعضای تیم شما خواهد شد. همچنین به شما کمک می‌کند تا از همان ابتدا بر افزایش کیفیت محصولات متمرکز شوید.

عملگرا باشید

گاهی اوقات اصول چابک در سازمان‌ها به سختی دنبال می‌شوند و به اجرا درمی‌آیند. چرا که بعضی مواقع انجام این کار به شرایط مطلوب و ایده آلی نیاز دارد که به ندرت به صورت مداوم در سازمان‌ها وجود دارد. DAD سازمان‌ها را تشویق می‌کند تا عملگرا باشند تا ایده آل گرا. در واقع اگر روش کارآمدتری برای انجام کارها وجود دارد، لازم نیست به صورت صد درصد از روش چابک پیروی کنند.

اهمیت زمینه را در نظر داشته باشید

زمینه بسیار مهم است. تیم، افرادی که این تیم را تشکیل داده‌اند و سازمان شما، همگی موجودیت‌هایی منحصر به فرد با اهداف و روش‌های کاری خاص هستند. بنابراین تاثیر محیط بر زمینه و موجودیت فردی را در نظر بگیرید و به آن اهمیت دهید.

جریان را بهینه سازی کنید

بهینه سازی جریان، شامل به حداقل رساندن کار در حال پیشرفت، تجسم گردش کار، حذف ضایعات، بهبود مستمر، آزمایش و ارائه معیارهای مشخص برای موفقیت است.

حق انتخاب بدهید

حق انتخاب، تیم‌ها را تشویق می‌کند که استراتژی‌ای را انتخاب کنند که با در نظر گرفتن شرایط، منافع را به حداکثر برساند. علاوه بر این، بین رویکردهای کاملا تجربی و کاملا تجویزی، حد اعتدال ایجاد می‌کند و مجموعه‌ای ساختار یافته در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهد، اما هیچکدام از آنها را تجویز نمی‌کند.

آگاهی سازمانی مهم است

آگاهی سازمانی به درک تیم از جایگاه خود در معماری سازمانی وسیع‌تر اشاره می‌کند. در واقع باید بررسی کنید که چگونه فرآیند و خروجی یک تیم بر تیم‌های خارجی اثر می‌گذارد. در حالت ایده آل، کار تیم خارجی در حال پیشرفت، در صورت امکان باید برای تکمیل کار مورد استفاده قرار گیرد.

نقش‌های مهم در تیم DAD چیست؟

سر گروه

رهبر تیم، در فرآیند چابک تخصص لازم را دارد و تیم خود را با تمرکز اعضا بر اهداف و رفع موانع مدیریت می‌کند.

مالک محصول

این شخص دارای چشم انداز محصول، اولویت‌ها و محدوده محصول است.

مالک معماری

او تصمیمات معماری را مدیریت می‌کند و خطرات فنی را کاهش می‌دهد.

اعضای تیم

آنها راه‌حل‌ها را ارائه می‌دهند.

ذینفعان

ذینفعان، علاوه بر مشتریان، افرادی مانند: حامیان مالی، مهندسان عملیات، کارکنان پشتیبانی، گروه‌های پایگاه داده و افراد فعال در امور مالی را نیز شامل می‌شود.

مراحل چارچوب DAD چیست؟

در چارچوب DAD سه مرحله وجود دارد که مراحل توسعه محصول را مشخص می‌کند. در این بخش به معرفی و بررسی این مراحل می‌پردازیم:

شروع

این مرحله شامل شروع کار در ابتدای فرآیند توسعه است که پیش بینی فعالیت‌ها برای کمک به چارچوب پروژه و تعیین اهداف را در بر می‌گیرد.

ساخت و ساز

اکنون محصولات به صورت افزایشی ایجاد می‌شوند. ممکن است تیم‌ها روش‌های چابک ترکیبی، اسکرام، داده‌های چابک و مدل سازی چابک را برای ایجاد راه حل پیاده سازی کنند.

انتقال

اکنون باید استقرار محصول برای سهامداران انجام شود. این مرحله باید تا حد ممکن کوتاه باشد.

خوب است بدانید که پس از مرحله انتقال، این چرخه مجددا در مرحله آغاز یک چرخه حیات تحویل جدید شروع می‌شود.

پس از مرحله انتقال، چرخه مجدداً در مرحله آغازین در یک چرخه حیات تحویل جدید شروع می شود.

دلایل استفاده از چارچوب DAD چیست؟

دلایل مختلفی وجود دارد که به شما می‌گوید بهتر است چارچوب DAD را قبول کنید. از جمله اینکه:

• از جایی که اسکرام کار را رها می‌کند، روش DAD شروع به کار می‌کند.

• این روش به شما توضیح می‌دهد که چگونه همه تکنیک‌های چابک با هم تطبیق داده می‌شوند.

• DAD نیز مانند اسکرام به رهبری، نقش‌ها، مسئولیت‌ها و مدیریت تغییر نیازمندی‌ها می‌پردازد. البته چارچوب DAD به همین جا ختم نمی‌شود، بلکه سایر جنبه‌های مهم توسعه نرم افزار مانند معماری، طراحی، آزمایش، برنامه نویسی، مستند سازی و بسیاری از موارد دیگر را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.

• به طور کلی، DAD درک بسیار گسترده‌تری از نحوه عملکرد توسعه چابک در عمل ارائه می‌دهد و انجام بسیاری از فرآیندهای سخت و پیچیده را که اسکرام به شما واگذار می‌کند، بر عهده می‌گیرد.

• DAD با فراهم کردن انتخاب‌ها (نه نسخه‌ها)، شما را قادر می‌سازد تا با تنظیم یک استراتژی مناسب موقعیت تیم خود را به خوبی نشان دهید. از آنجا که برای انجام درست و موثر این کار لازم است انتخاب‌های فرآیند محور و معاوضه‌ها را درک کنید، چارچوب DAD این انتخاب‌ها را از طریق رویکرد مبتنی بر هدف فرآیندی آشکار می‌کند.

• رویکرد DAD از روش‌های چابک کار و روش ناب پشتیبانی می‌کند. در واقع، این چارچوب از چندین چرخه عمر تحویل، از جمله چرخه زندگی چابک مبتنی بر اسکرام، چرخه عمر ناب مبتنی بر کانبان، چرخه حیات تحویل پیوسته، چرخه عمر اکتشافی مبتنی بر راه‌اندازی ناب و چرخه عمر برنامه حمایت می‌کند.

• DAD، مبتنی بر تجربه گرایی است. به طور کلی این چارچوب، جعبه ابزار DA به شمار می‌رود و استراتژی‌های اتخاذ شده و اثبات شده توسط سازمان‎ها را نشان می‌دهد. همچنین نقاط قوت و ضعف هر استراتژی را نیز توصیف می‌کند. به این ترتیب می‌تواند شما را راهنمایی کند که چه زمانی از آنها استفاده کنید و چه زمانی استفاده نکنید.

• رویکرد DAD یک پایه مطمئن برای مقیاس بندی چابک فراهم می‌کند. به این صورت که، ابتدا چرخه عمر و تحویل این تکنیک‌ها و همچنین سفارش‌های توسعه نرم افزار برای رسیدن به یک روش چابک موفق را بررسی و پاسخ می‌دهد. سپس یک رویکرد هدف محور به شما ارائه می‌دهد. این رویکرد ضمن داشتن انعطاف پذیری لازم برای تنظیم فرآیند چابک، می‌تواند برای رویارویی با چالش‌ها و مشکلات پیش رو به تیم شما کمک کند. در مرحله سوم، DAD بسیاری از مفاهیم اساسی مورد نیاز در مقیاس، از جمله DevOps، حاکمیت چابک صریح و آگاهی سازمانی را در کسب و کار شما ایجاد می‌کند.

• نرم افزار Safe یکی از بهترین نرم افزارهای تخصصی مهندسی عمران است که کاربرد گسترده‌ای در پروژه‌های ساختمانی دارد. از آنجا که Safe جزئیات ساخت و ساز را به شما واگذار می‌کند، معمولا بسیار شکننده و آسیب پذیر است. DAD با فراهم کردن پایه فرآیند جامد که در Safe وجود ندارد، مکمل نرم افزار Safe به شمار می‌رود. علاوه بر این، چارچوب DAD برای سازماندهی تیم‌های بزرگ یا توزیع شده جغرافیایی، استراتژی‌هایی ارائه می‌دهد. همچنین طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها را برای مقیاس بندی رویکرد شما برای توسعه نرم افزار چابک و ناب توصیف کرده و گزینه‌های حساس و مهم را در اختیار شما می‌گذارد.

• تیم‌های DAD علاوه بر ارائه نرم افزار، راه‌حل‌های مناسب را نیز ارائه می‌دهند. به بیان دیگر، رویکرد DAD می‌تواند تشخیص دهد نرم افزاری که شما توسعه می‌دهید، بر روی سخت افزاری اجرا می‌شود که ممکن است به ارتقا نیاز داشته باشد. همچنین ممکن است ذینفعان شما نیاز داشته باشند که فرآیندهای تجاری خود و حتی گاهی ساختارهای سازمانی خود را برای رسیدگی به نیازهای جدید در موقعیتی که با آن روبرو هستند، تکامل دهند. به طور کلی باید بگوییم تیم‌های DAD راه‌حل‌های مصرفی ارائه می‌دهند. این راه‌حل‌ها می‌تواند شامل نرم افزار، تغییرات سخت افزار، اسناد پشتیبانی، فرآیندهای تجاری بهبود یافته و تغییرات سازمانی باشد.

و در انتها…

ملاحظه کردید که برای شناسایی اهداف و فعالیت‌هایی که باید به آنها بپردازید، می‌توانید از رویکرد چابک منظم یا DA استفاده کنید. به این ترتیب انتخاب‌های شما متناسب با شرایط خواهد بود و می‌توانید بهترین تصمیم را بگیرید.

امروز با یکی از رویکرهای DA به نام تحویل چابک منظم یا DAD نیز آشنا شدیم و گفتیم این روش، بر ترکیب چارچوب‌های مختلف مانند Lean،Scrum ،Safe  ، Kanban و… متمرکز است و با هدف تحویل منظم یک راهکار قابل استفاده برای حل مشکلات ذینفعان فعالیت می‌کند.