مدل اسکور در زنجیره تامین چیست و چگونه کارایی آن را افزایش می‌دهد؟
امروزه رویکرد غالب در تجارت جهانی، رویکرد مشتری مداری است. به این معنی که تولید کنندگان و ارائه دهندگان کالاها و خدمات، در کنار توجه به کیفیت محصولات، کلیه فعالیت‌هایی را که نوعی ارزش افزوده برای مشتری ایجاد می‌کند، در نظر می‌گیرند. نهادهای تولیدی و اقتصادی نیز به مدیریت منابع داخلی و خارجی سازمان می‌پردازند. بر این اساس، کلیه فعالیت‌های مربوط به عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید محصول، ارائه خدمات، نگهداری کالاها، کنترل موجودی و… که در گذشته در سطح یک سازمان انجام می‌شد، اکنون به زنجیره تامین انتقال پیدا کرده است. برای زنجیره تامین مدلهای متنوعی ارائه شده است که معروف‌ترین، موثرترین و مهم‌ترین آن‌ها مدل اسکور در زنجیره تامین است. یک زنجیره تامین، مدیریت و هماهنگی تمامی فعالیت‌های ذکر شده را به شکلی انجام می‌دهد که مشتریان بتوانند محصولات و خدمات را با کیفیت و سرعت مناسب و حداقل هزینه دریافت کنند.
عملکرد مناسب زنجیره تامین، نقش اساسی در موفقیت سازمان دارد. بنابراین به کارگیری یک سیستم مناسب و کارآمد ارزیابی عملکرد برای بهبود مداوم و مستمر زنجیره تامین، ضروری است. امروز می‌خواهیم با مدل اسکور در زنجیره تامین بیشتر آشنا شویم.
مدل اسکور در زنجیره تامین چیست؟
مدل SCOR مخفف عبارت Supply-Chain Operations Reference Model و به معنای مدل مرجع عملیات زنجیره تامین است که به عنوان اولین چارچوب کلی برای ارزیابی و بهبود مدیریت عملکرد زنجیره تامین به شمار می‌رود.
شما می‌توانید با مطالعه مطلب «از صفر تا صد سیستم مدیریت زنجیره تامین»، به طور کامل با این سیستم آشنا شوید.
این مدل مرجع در ساختاری مشخص، به منظور طراحی، ارزیابی و مقایسه ویژگی‌های خاص فرآیندهای زنجیره تامین در سازمان‌های مختلف شکل گرفته است. وجود این ساختار مشخص باعث شده سازمان‌ها بتوانند برای بهبود عملکرد انواع مدلهای زنجیره تامین، از تکنیک‌های بهتر و برتر استفاده کنند. شما می‌توانید از مدل SCOR برای پیکربندی زنجیره تامین بر اساس استراتژی‌های تجاری خود استفاده کنید.
مدل اسکور در زنجیره تامین، مفاهیم شناخته شده مهندسی مجدد (bpr)، مطالعات تطبیقی و ارزیابی عملکرد را در یک قالب کاربردی و یکپارچه ارائه می‌کند. ورودی این مدل، وضعیت موجود (AS-IS) و خروجی آن، وضعیت مطلوب (To-Be) است. این مدل، برای کمی کردن عملکرد سازمان‌های مشابه، راهکارهای مختلف ارائه کرده و اهداف داخلی سازمان را بر اساس بهترین نتایج تعیین می‌کند. علاوه براین، تکنیک‌ها و راه حل‌های نرم افزاری لازم برای رسیدن به این اهداف را نیز ارائه و مدیریت می‌کند.
خوب است بدانید مدل اسکور در زنجیره تامین، 6 معیار اصلی دارد که عبارتند از:
- قابلیت
- اطمینان
- انعطاف پذیری
- پاسخگویی
- هزینه
- دارایی
- چابکی
تاریخچه مدل اسکور چیست؟
مدل اسکور از زمان مطرح شدن تا الان، مراحل مختلفی را طی کرده است. دو شرکت AMR و PRTM با همکاری بسیاری از سازندگان و مدیران زنجیره تامین، طرح اولیه مدل اسکور را تهیه کردند. مدتی بعد یعنی در سال 1996 این دو شرکت با عنوان «انجمن زنجیره تامین» به انجام تحقیق و انتشار مقاله در زمینه مدیریت زنجیره تامین اقدام کردند. اولین ویرایش مدل SCOR در سال 1997 با همکاری 70 شرکت فعال در این زمینه تهیه شد.
مدل اسکور از چه اجزایی تشکیل شده است؟
همان طور که گفتیم با استفاده از مدل اسکور در زنجیره تامین، سازمان‌ها می‌توانند عملکرد استاندارد زنجیره تامین خود را به سرعت ارزیابی کرده و به کنترل‌های عملیاتی دسترسی پیدا کنند. در این بخش به معرفی سطوح مدل اسکور می‌پردازیم.
برنامه ریزی
فرآیند برنامه ریزی شامل کلیه فرآیندهایی است که به منظور یکپارچه سازی و برقرای توازن در زنجیره تامین انجام می‌شود. این فرآیندها شامل ارزیابی منابع زنجیره تامین، جمع‌آوری و اولویت بندی تقاضا، برنامه ریزی برای زنجیره تامین، برنامه ریزی برای منبع یابی، برنامه ریزی توزیع و تحویل کالا، برنامه ریزی برای ارئه خدمات پس از فروش و برنامه ریزی برای بازگشت محصول است.
منبع یابی
فرآیند منبع یابی شامل فرآیندهای سفارش خرید، برنامه ریزی برای دریافت مواد اولیه، اعتبار سنجی و قبول فاکتور از طرف تامین کننده است.
تولید
فرآیند تولید شامل انجام اقداماتی برای تبدیل مواد اولیه به محصولات قابل عرضه به مشتریان، مطابق با تقاضای واقعی است. تبدیل مواد اولیه به معنی انجام اقداماتی مانند تولید، تعمیر، بازیافت و… است.
ارسال
فرآیند ارسال شامل فعالیت‌هایی مانند ایجاد سفارشات مشتریان، اعتبار سنجی، برنامه ریزی برای ارسال سفارشات، بسته بندی، ارسال محصولات، صدور فاکتور و تحویل سفارشات به مشتریان است.
بازگشت
فرآیند بازگشت شامل کلیه فعالیت‌های مرتبط با بازگرداندن کالا و دریافت کالای برگشت خورده است. فرآیند بازگشت در دو حوزه مطرح می‌شود:
- بازگشت مواد اولیه دریافتی از تامین کنندگان،
- پس گرفتن محصولات معیوب و ناقص از مشتریان
پشتیبانی
فرآیند پشتیبانی شامل فعالیت‌های مربوط به زنجیره تامین است. این فعالیت‌ها عبارت است از: فعالیت‌های مدیریت قوانین کسب و کار، مدیریت عملکرد، مدیریت داده، مدیریت منابع، مدیریت امکانات، مدیریت شبکه زنجیره تامین، مدیریت خطرات موجود در سازمان و مدیریت برنامه‌های تطبیقی.
روشهای بهبود مدل اسکور در زنجیره تامین چیست؟
برای بهتر انجام شدن روش اسکور 4 روش وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.
از روشهای جدید استفاده کنید:
فرآیندی شامل فناوری‌ها، اطلاعات یا رویکردهای جدید برای سازماندهی فرآیندها است.
از روشهای به روز استفاده کنید:
روشهای به روز شده با رویکرد زنجیره تامین کاملا سازگار بوده و نتایجی که ارائه می‌دهد، قابل اتکا است.
از روشهای استاندارد استفاده کنید:
این روش‌ها سال‌ها به وسیله مشاغل مختلف و در کسب و کارهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مطلوبی به همراه داشته است.
استفاده از روشهای ناکارآمد را کاهش دهید:
یک سری از روشهای قدیمی که به طور مداوم مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اکنون دیگر منسوخ شده‌اند و کاربرد چندانی ندارند. بنابراین باید کنار گذاشته شوند.
وقتی عملیات زنجیره تامین کسب و کار خود را اندازه‌گیری کردید، به راحتی می‌توانید نواقص و شکاف‌های موجود را پیدا کنید. یک فرآیند خوب و کارآمد باید ساختار یافته، در جریان، اثبات شده و قابل تکرار باشد. بنابراین می‌توانید مطمئن باشید استفاده از آن همیشه با موفقیت همراه است.
هنگامی که عملکرد عملیات زنجیره تأمین شما اندازه گیری شد ، می توانید ناکارآمدی یا شکافی را پیدا کنید. یک فرایند خوب SCOR باید جاری ، ساختار یافته ، اثبات شده و قابل تکرار باشد. این بدان معنی است که پیشرفته نیست اما منسوخ نشده است ، این روند اهداف ، دامنه و روش مشخصی دارد و ثابت شده است که در چندین محیط به طور مکرر موفق است.
کاربرد مدل اسکور در زنجیره تامین چیست؟
همان طور که در مطالب گذشته بیان کردیم، زنجیره تامین کسب و کار شما باید به طور مرتب ارزیابی شود تا برای انجام فعالیت‌های تجاری، مفید، کارآمد و پربازده باشد. مدل مرجع عملیات زنجیره تامین یا SCOR برای کمک به حفظ، ارزیابی و استاندارد سازی فرآیندها و ایجاد روشی قابل اندازه گیری برای پیگیری نتایج طراحی شده است.
مدل SCOR تعاریف استاندارد شده‌ای را برای فرآیندها، عناصر فرآیندی و پارامترها ارائه می‌دهد. همچنین، برای شرکای زنجیره تامین این امکان را فراهم می‌کند که به یک زبان مشترک صحبت کنند. بنابراین، کسب و کارهای مختلف با استفاده از مدل SCOR می‌توانند ارزیابی کنند که شاخص های عملکرد زنجیره تامین تا چه اندازه پیشرفت کرده و چقدر با اهداف تجاری همسو و هماهنگ است.
مدل اسکور چگونه کارایی زنجیره تامین را افزایش می‌دهد؟
زنجیره تامین شکل بهینه سازی شده یک زنجیره عرضه است که سعی دارد با صرف کمترین زمان و هزینه، آنچه که مشتری می‌خواهد را به نحو مطلوبی در اختیار او قرار دهد. توجه داشته باشید که مواردی مانند دقت در میزان موجودی محصول، زمان تحویل محصول و هزینه کیفیت از جمله معیارهای کلیدی و مهمی است که باید به آن‌ها توجه کنید.
اما در صورتی که کسب و کار شما فاقد یک داشبورد مدیریتی است یا قادر نیستید معیارهای زنجیره تامین دسترسی پیدا کنید، به احتمال زیاد مدل SCOR می‌تواند زنجیره تامین شما را بهبود ببخشد و کارایی آن را افزاش دهد.
اگر زنجیره تامین کسب و کار شما در حال حاضر مطلوب و کارآمد است، می‌توانید از مدل SCOR برای پاسخ به این سوال که این زنجیره چگونه می‌تواند کارآمدتر باشد، استفاده کنید.
همچنین، مدل SCOR ممکن است یک زنجیره عرضه ناقص و بد به شما ارائه دهد، اما شما باید یاد بگیرید چگونه آن را به یک زنجیره خوب و مطلوب تبدیل کنید. یا اینکه ممکن است مدل های زنجیره تامین شما در حال حاضر خوب باشد، ولی شما باید راهی برای بهتر کردن آن پیدا کنید.
اما اگر شما یک مدل مرجع زنجیره عرضه، برای سنجش و ارزیابی عملکرد زنجیره تامین خود ندارید، احتمالا نمی‌دانید که زنجیره تامین شما چگونه عمل می‌کند.
و در انتها…
مدل اسکور در زنجیره تامین (SCOR) نوعی چارچوب فراگیر و یکپارچه برای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین فراهم می‌کند و از ارکان اصلی موفقیت برای اجرای پروژه‌های سازمان به شمار می‌رود. این مدل بر توصیف فرآیندهای مدیریتی درون زنجیره و روابط بین آن‌ها، تدوین معیارهای استاندارد برای اندازه گیری عملکرد فرآیند زنجیره تامین و ارتقای مدیریت رقابتی زنجیره تامین در محیط کسب و کار طراحی و ارائه شده است.